Sukertowa-Biedrawina Emilia z Zachertów, pseud. i krypt.: Bies, Bis, E.S., E.S.B., Esbe, Ker, Kier., Zofia Bernatowicz (1887–1970), etnograf, regionalistka mazurska, publicystka.
Ur. 29 I w Łodzi, w spolonizowanej rodzinie ewangelickiej, była córką Hugona Zacherta (1860–1897), chemika, właściciela farbiarni, oraz Wiktorii Gundlach (Gundelach, 1868–1951), siostrą Wiktora Hugona Zachert-Okrzanowskiego (1890–1940), majora rezerwy 32. pp i Eugeniusza Konstantego Zachert-Olszyca (1893–1940), porucznika rezerwy 21. pp, kawalerów Krzyża Virtuti Militari, zamordowanych w Katyniu.
Od r. 1894 uczyła się Emilia w Łodzi na pensji prywatnej Marii Berlachowej. Po śmierci ojca zamieszkała ok. r. 1900 wraz z matką w Warszawie. W r. 1904 w tamtejszym II Żeńskim Gimnazjum uzyskała świadectwo dojrzałości i dyplom guwernantki. Podczas strajku szkolnego 1905 r. uczyła tajnie dziewczęta, rezygnujące ze szkół rosyjskich. W l. 1906–12 uczęszczała na wykłady z historii i literatury polskiej, organizowane przez Wydz. Humanistyczny Tow. Kursów Naukowych oraz na zajęcia w Szkole Artystycznej dla Kobiet Aurelii Conti. Od r. 1906 działała w Tow. Równouprawnienia Kobiet (Stow. Umysłowo Pracujących Polek). W tym czasie jako członkini Polskiego Tow. Krajoznawczego (PTK) wędrowała po dolinie Prądnika, spisywała dzieje tamtejszych zamków oraz ludowe legendy i bajki. Na temat zamku w Ojcowie wygłosiła odczyty zorganizowane w Warszawie przez Stow. Umysłowo Pracujących Polek (1909) oraz PTK (1910). W r. 1910 na kursach przy Akad. Eksportowej w Wiedniu uzyskała dyplom nauczania języka niemieckiego oraz prowadzenia niemieckiej korespondencji handlowej. Dn. 20 VIII 1912 w Warszawie wyszła za mąż za Stanisława Alfreda Sukerta, handlowca i jubilera. Po wybuchu pierwszej wojny światowej była w sierpniu 1914 współzałożycielką Tow. Opieki nad Ofiarami Wojny, a w r. 1917 również Polskiego Tow. Miłośników Literatury.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości S. współpracowała od r. 1919 z warszawskim Komitetem Mazurskim. Dn. 11 XII t.r. współzałożyła Zrzeszenie Plebiscytowe Ewangelików Polaków (od 8 VI 1922 Zrzeszenie Ewangelików Polaków) i objęła w nim 24 II 1920 funkcję skarbnika. Pod wpływem superintendenta generalnego Juliusza Burschego zabiegała o włączenie wyznawców Kościoła ewangelicko-unijnego w pow. działdowskim do polskiego Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Przygotowała Odezwę Polaków-ewangelików do Mazurów-ewangelików. Bracia Mazurzy! („Mazur” 1920 nr 41), podpisaną przez 24 polskich ewangelików. Po przegranym plebiscycie (11 VII 1920) działała w sierpniu t.r. w Centralnym Komitecie Propagandy Związków Artystycznych w Warszawie. Od r. 1921 regularnie dojeżdżała do Działdowa, pomagając pastorowi Ewaldowi Lodwichowi w organizowaniu Seminarium Nauczycielskiego, chóru Tow. Polskiej Młodzieży Ewangelickiej i wystaw sztuki polskiej oraz zdobywaniu polskich książek dla bibliotek szkolnych. Jednocześnie jako członek Zarządu Związku Obrony Kresów Zachodnich wygłaszała prelekcje o Mazurach w miejscowościach leżących nad granicą z Prusami Wschodnimi, m.in. w Kolnie, Szczuczynie, Grajewie i Suwałkach. W Działdowie została skarbnikiem oddziału Zrzeszenia Ewangelików Polaków – Polsko-Mazurskiego Tow. Ewangelickiego (Tow. Przyjaciół Mazur). Dzięki jej zabiegom zakupiono Dom Ludowy w Działdowie, który otwarto 3 XII 1922. Tego dnia wydano pierwszy numer dwutygodnika (od r. 1925 tygodnika) dla ewangelików „Gazety Mazurskiej” (od r. 1924 też mutacja dla Wielkopolski pt. „Nowiny”), w którym została sekretarzem i kierownikiem literackim; od marca 1923 pełniła w nim jednocześnie funkcje redaktora, sekretarza, korektora, a od 1 VII t.r. również redaktora odpowiedzialnego. Trudności finansowe doprowadziły w marcu 1932 do przekształcenia „Gazety Mazurskiej” w dwutygodnik, a po roku, do jej zawieszenia. S. opublikowała na jej łamach m.in. Legendy mazurskie (1923 nr 9–13, osobno W. 1923, Olsztyn 1923), Polskość Mazowsza Pruskiego (1924 nr 7–11, osobno [W.] 1924, Olsztyn 1924) oraz skrót „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza pt. „Krzyżacy” i „Bitwa pod Tannenbergiem” (1924 nr 8 – 1925 nr 47, osobno W. 1925). Od r. 1929 redagowała comiesięczne dodatki dla dzieci „Nasz Światek” i dla młodzieży „Nasz świat”. Od r. 1924 wydawała „Kalendarz dla Mazurów” (mutacja dla Dolnego Śląska pt. „Kalendarz dla Ewangelików”). Artykuły o historii, etnografii, szkolnictwie Mazur, przede wszystkim Działdowszczyzny oraz reportaże ze Śląska Cieszyńskiego i Górnego, Zaolzia, Wielkopolski, Pomorza, Kaszub, Kurpi i Lubelszczyzny, Podola, Huculszczyzny, Pokucia i Tatr, zamieszczała m.in. w „Bluszczu”, „Dniu Polskim”, „Dzienniku Berlińskim”, „Gazecie Warszawskiej”, „Gazecie Gdańskiej”, „Harcerzu”, „Kurierze Polskim”, „Kurierze Warszawskim”, „Przeglądzie Wieczornym”, „Roczniku Ewangelickim” i „Tygodniku Ilustrowanym”. Opublikowała też artykuły o zamkach w Korzkwi („Ziemia” 1923 nr 3) i Pieskowej Skale („Gaz. Warsz.” 1924 nr 139–217, z przerwami) oraz pracę Zamek w Ojcowie. Przyczynek do dziejów zamku i rodów starościańskich w Ojcowie (W. 1922).
W r. 1923 podjęła S. podróż po Prusach Wschodnich, ale po przekroczeniu granicy polsko-niemieckiej w Brzeźnie (pow. ostródzki) została 22 VII t.r. aresztowana w Dąbrównie (pow. ostródzki) pod zarzutami fałszerstwa wizy i szpiegostwa; po ośmiu dniach zwolniono ją. Od 13 I 1926 organizowała w Działdowie siedmiomiesięczne kursy rolniczo-gospodarcze dla dziewcząt z Mazur, przeniesione następnie do pobliskiego Malinowa i przekształcone 16 X 1930 w Państw. Żeńską Szkołę Rolniczą. Dn. 5 I 1927 została wybrana do Rady Tow. Szkoły Rzemieślniczej w Działdowie; Szkołę Mechaniczno-Rzemieślniczą otwarto 20 X t.r. W tym czasie S. zasiadała w Radzie Głównej PTK. Z Józefem Biedrawą, dyrektorem Seminarium Nauczycielskiego w Działdowie, w czerwcu założyła przy Seminarium Koło Krajoznawcze. Podczas wycieczek po Działdowszczyźnie dokumentowała folklor mazurski i zbierała zabytki kultury materialnej. Doprowadziła do powołania 17 VII 1927 w Działdowie Muz. Mazurskiego. Opublikowała książkę Mazurzy w Prusach Wschodnich (Kr. 1927) oraz zebrane w Ojcowie Legendy nadprądnikowe (W. 1928); doprowadziła też do wydania „Pieśni mazurskich” (W. 1927) Michała Kajki. Po śmierci męża poślubiła 28 IV 1928 Biedrawę. Niebawem uczestniczyła w Bydgoszczy w zjeździe założycielskim Związku Rodaków z Warmii, Mazur i Ziemi Malborskiej i weszła do jego Rady Głównej, założyła w Warszawie w r. 1929 Tow. Miłośników Mazur. Była skarbnikiem Słowiańskiego Tow. Kultury i Sztuki w Warszawie, należała również do Polskiego Klubu Artystycznego oraz do Tow. Literatów i Dziennikarzy. W „Kalendarzu dla Mazurów” na r. 1933 ukazał się wiersz Kajki „Do Pani Emilii Sukertowej-Biedrawiny redaktorki «Kalendarza»”. W sprawach związanych z działalnością na Mazurach kontaktowała się m.in. z Bolesławem Limanowskim, Melchiorem Wańkowiczem, Jędrzejem Giertychem i Kazimierzem Nitschem.
W r. 1934 przeniosła się S.-B. do Działdowa na stałe. Przyczyniła się tam do wzniesienia t.r. przed Siedmioklasową Publiczną Szkołą Powszechną im. Króla Władysława Jagiełły pomnika Jagiełły oraz założyła oddział PTK, którego została prezesem. W tym okresie opublikowała w Działdowie prace: Na szlaku Jagiełłowym. Powiat działdowski a król Władysław Jagiełło. W 500-tną rocznicę śmierci króla (1934), Zarys piśmiennictwa polskiego na Mazurach Pruskich (1935), Diabeł na Mazurach w bajkach i podaniach (1936), Z przeszłości Działdowa 1525–1600 (1936), Działdowo w XVIII wieku (1937), Przewodnik krajoznawczo-historyczny ilustrowany po działdowskim powiecie (1937). Na łamach „Dnia Pomorskiego” ukazywały się w r. 1935 fragmenty jej książki, wydane po drugiej wojnie światowej w tomie Mazurskie dole i niedole (W. 1947). Z inspiracji Oddz. II Sztabu Głównego WP Związek Mazurów zarzucił jej nieskuteczność akcji repolonizowania działdowskich Mazurów; S.-B. odparła zarzuty w Liście otwartym do pana Karola Małłka, prezesa Związku Mazurów w Działdowie („Gaz. Mławska” 1938 nr 15). W konsekwencji odebrano jej jednak w r. 1938 wydawanie „Kalendarza dla Mazurów”.
Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, w obawie przed niemieckimi prześladowaniami, opuściła S.-B. 31 VIII 1939 Działdowo i udała się do Warszawy. Zagrożona aresztowaniem, ukrywała się od r. 1942 jako Zofia Bernatowicz u córki, Bożeny w Chmielniku na Kielecczyźnie, a potem w Konstantynowie, Białej Podlaskiej, krótko w Krośnie (gdzie 28 IV 1944 zmarł jej mąż) i Nowym Sączu. Po zakończeniu działań wojennych, w marcu 1945, wróciła do Działdowa, ale nie uzyskawszy zatrudnienia, zamieszkała ponownie w Nowym Sączu. Dn. 11 VI t.r. osiadła w Olsztynie. Weszła tam 18 IX do Zarządu Inst. Mazurskiego, a dzień później objęła funkcję jego sekretarza generalnego. Tworzyła bibliotekę Instytutu; objeżdżając ziemie północno-wschodnie, zbierała starodruki, czasopisma, książki i rękopisy. Włączyła się w akcję «repolonizacyjną» Mazurów i Warmiaków. Dn. 16 XII otworzyła zorganizowaną z kustoszem Muz. Mazurskiego Hieronimem Skurpskim wystawę o plebiscycie z 11 VII 1920. Problematykę Mazur i Warmii wykładała na Mazurskim Uniw. Ludowym w Rudziskach Pasymskich koło Szczytna (1945–7), Warmińskim Uniw. Ludowym w Jurkowym Młynie koło Morąga, Wyższej Szkole Prawno-Ekonomicznej w Olsztynie (1946–8, od r. 1947 Studium Prawno-Administracyjne – filia Wydz. Prawno-Ekonomicznego UMK) oraz na organizowanych w Olsztynie kursach warmio-mazuroznawczych. Była autorką memoriału z 29 I 1946 o złej sytuacji Warmiaków i Mazurów, przedłożonego Min. Ziem Odzyskanych. Dn. 13 IV t.r. wybrano ją do Rady Kościelnej paraf. ewangelicko-augsburskiej w Olsztynie. Wspólnie ze Skurpskim zorganizowała wystawę o Mikołaju Koperniku, otwartą 21 V na zamku olsztyńskim; samodzielnie opracowała jej katalog Wystawa Kopernika w Olsztynie otwarta w 403 rocznicę śmierci wielkiego astronoma polskiego (Olsztyn 1946). Przygotowała też ekspozycję druków mazurskich XVI–XX w., również publikując jej katalog Pokaz druków mazurskich XVI–XX wieku otwarty dnia 12 I 1947 w Olsztynie (Olsztyn 1947). W r. 1946 ogłosiła w Olsztynie dwie prace: Polskość Mazurów i Warmiaków oraz Bojownicy mazurscy, w której umieściła sylwetki m.in. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, Gustawa Gizewiusza, Wojciecha Kętrzyńskiego, a także swojego męża Biedrawy. Kolejne artykuły o zagadnieniach warmińsko-mazurskich zamieszczała m.in. w „Głosie Ziemi” (1945–8), „Wiadomościach Mazurskich” (1945–7), „Życiu Olsztyńskim” (1947–60), „Strażnicy Ewangelicznej” i „Przeglądzie Zachodnim” (1949–51). Była redaktorem naczelnym wydawanego w l. 1946–8 biuletynu Inst. Mazurskiego „Komunikatu Działu Informacji Naukowej”. W l. 1947–8 kierowała w Olsztynie Radą Naukową Inst. Mazurskiego, a od 1 VIII 1948 powstałą w jego miejsce Stacją Naukową Inst. Zachodniego (przemianowaną 1 VII 1953 na Stację Naukową Polskiego Tow. Historycznego ). W l. 1947–8 wznowiła wydawanie „Kalendarza dla Mazurów” oraz uruchomiła jego mutację „Kalendarz dla Warmiaków”. Dn. 21 XII 1949 została zastępcą przewodniczącego olsztyńskiego Koła Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. Od r. 1952 współpracowała z Polskim Radiem w Olsztynie. W lipcu r.n. została członkiem założonego w Olsztynie przez Władysława Gębika Klubu Literackiego, który w r. 1955 stał się zalążkiem oddziału Związku Literatów Polskich. Na sesji naukowej z okazji 600. rocznicy nadania Olsztynowi praw miejskich wygłosiła 12 XI 1953 referat Historia Olsztyna, a na odbywające się w Olsztynie (30–31 V 1954) Walne Zgromadzenie PTH przygotowała dwie wystawy: Rozwój obrazu kartograficznego Mazur i Warmii oraz Druki mazurskie i warmińskie. W Gdańsku, na Konferencji Pomorskiej poświęconej 500-leciu połączenia Pomorza Wschodniego z Polską, wygłosiła 10 X 1954 referat Walka o mowę polską w szkolnictwie na Mazurach w XIX i początkach XX wieku („Konferencja Pomorska 1954”, W. 1956). Od r. 1953 współpracowała z tygodniowym dodatkiem do „Słowa Powszechnego” – „Słowem na Warmii i Mazurach”. Kontynuowała badania biografistyczne Warmii i Mazur; opublikowała pracę Bojownicy o wolność i polskość Mazur i Warmii na przestrzeni siedmiu wieków (Olsztyn 1954). W 100-lecie śmierci Adama Mickiewicza wraz z Tadeuszem Grygierem przygotowała 22 X 1955 wystawę oraz jej przewodnik Działacze Mazur i Warmii epoki Mickiewicza (Olsztyn 1956), a rok później jej kontynuację Walka o społeczne i narodowe wyzwolenie ludności Warmii i Mazur (Olsztyn 1956). W tym okresie została członkiem Białostockiego Tow. Naukowego, Polskiego Tow. Literackiego (zasiadała w Radzie Naukowej), Tow. Rozwoju Ziem Zachodnich oraz Polskiego Tow. Ludoznawczego (od r. 1954) i Polskiego Tow. Archeologicznego (od r. 1955).
Na Walnym Zjeździe PTH (19–21 X 1956) w Warszawie, uczestniczyła S.-B. w pracach sekcji badań regionalnych, zabierając głos w sprawie problemów badań nad regionem mazursko-warmińskim oraz wnioskując o wznowienie „Komunikatu Działu Informacji Naukowej”. W rezultacie periodyk ten zaczął ukazywać się w Olsztynie jako kwartalnik „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, a S.-B. objęła w nim funkcję sekretarza redakcji. W r. 1958 została redaktorem naczelnym „Komunikatów Mazursko-Warmińskich”; funkcję tę sprawowała do śmierci. W r. 1959 uczestniczyła jako świadek w procesie sądowym gauleitera Prus Wschodnich Ericha Kocha. Otrzymała członkostwo honorowe Polskiego Tow. Etnograficznego (1959) oraz PTH (1962). Należała do Klubu Literatury Regionalnej, powołanego w r. 1960 przy oddziale olsztyńskim Związku Literatów Polskich. Od r. 1963 była członkiem Rady Naukowej Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Napisała słowo wstępne do antologii poezji i opowiadań o Warmii i Mazurach „Ziemia serdecznie znajoma” (W. 1954, wyd. 2, W. 1956) oraz broszurę Michał Pogorzelski, pieśniarz mazurski (W. 1956); była autorką dziewięciu biogramów w PSB, m.in. rodziny Gizewiuszów. Opracowała Bibliografię Mazur i Warmii w okresie dziesięciolecia 1945–1955 („Komun. Mazur.-Warmińskie” 1958 nr 2–4, 1959 nr 2–4, 1960 nr 2–3, osobno Olsztyn 1960), Bibliografię Mazur i Warmii w okresie pięciolecia 1956–1960 (tamże 1962 nr 1–4, 1963 nr 1–3, 1964 nr 1–3, osobno Olsztyn 1964). Przygotowała pod względem literackim legendy mazurskie do „Kiermaszu bajek” (W. 1957) i „Nowego kiermaszu bajek” (W. 1965). Opublikowano w tym czasie wybór jej pism pt. Karty z dziejów Mazur (Olsztyn 1961–72 I–II), do którego przedmowy napisali Władysław Chojnacki i Stanisław Herbst. Spisała wspomnienia z l. 1887–1963, wydane pt. Dawno a niedawno (Olsztyn 1965). Artykuły o historii Mazur i Warmii zamieszczała w „Komunikatach Mazursko-Warmińskich”, m.in. z zięciem Bohdanem Wilamowskim wspomnienie pośmiertne Fryderyk Mirosław Leyk, trybun ludu mazurskiego (1885–1968) (1969 nr 1). Nadal współpracowała z prasą regionalną, m.in. z „Głosem Olsztyńskim” oraz „Warmią i Mazurami”. W r. 1965 przeszła na emeryturę. Mimo braku profesjonalnego przygotowania, publikacje naukowe S-ej-B-y miały charakter pionierski; do podejmowanych zagadnień podchodziła jednak emocjonalnie, dowodząc polskości Warmii i Mazur w sposób niespełniający rygorów wywodu naukowego.
Dn. 17 XII 1967 otrzymała S.-B. razem z Januszem Jasińskim nagrodę Stow. «PAX» im. Michała Lengowskiego za wydawanie „Komunikatów Mazursko-Warmińskich”. Od r. 1968 była członkiem honorowym Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, a od r. 1969 honorowym prezesem Oddz. PTH w Olsztynie. Zmarła 27 XII 1970 w Pruszkowie, została pochowana 30 XII w Alei Zasłużonych cmentarza komunalnego w Olsztynie przy ul. Poprzecznej. Była odznaczona m.in.: Złotą Odznaką Mazurskiego Związku Ludowego (1919), Krzyżami: Kawalerskim (1930), Oficerskim (1959) i Komandorskim (1967) Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Wawrzynem Akademickim PAL (1937), Złotą Odznaką PTTK (1950), Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Złotą Odznaką Tysiąclecia (1963), Złotą Odznaką «Zasłużony dla Warmii i Mazur» (1965) oraz pośmiertnie Medalem «Rodła» (1986).
W małżeństwie ze Stanisławem Alfredem Sukertem (1867–1927) miała S.-B. dwie córki: Wandę, zamężną Krymer-Korycką (1914–1969), absolwentkę uniw. w Oxfordzie, po powrocie w r. 1959 do Polski redaktora, a od r. 1966 sekretarza w olsztyńskim Wydawnictwie «Pojezierze», oraz Bożenę (1921–1999), od r. 1941 zamężną z Bohdanem Wilamowskim (1914–1985), prof. Akad. Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Drugie małżeństwo z Józefem Biedrawą (zm. 1944) było bezdzietne.
Imieniem S-ej-B-y nazwano Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Olsztynie (14 X 1971), Zespół Szkół Rolniczych w Malinowie (10 X 1980) oraz jedną z ulic Działdowa (26 V 1987). Od r. 1979 organizowany był Konkurs im. S-ej-B-y na najlepszą pracę magisterską z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej o problematyce Warmii i Mazur. W r. 1994 Tadeusz Oracki opublikował zbiór bajek S-ej-B-y Jak Konopka dziabła wypędził. Bajki Mazurskie (Olsztyn).
Suchoryt przez Hieronima Skurpskiego w r. 1949, od r. 1987 w zbiorach Woj. B. Publ. w Olsztynie; – Andrunik A., Bibliografia etnografii polskiej za lata 1934–1939, Ł.–Wr. 1996; Barowa I., Bibliografia etnografii polskiej za rok 1947, Kr.–L. 1949; Bibliografia geografii polskiej 1918–1927, W. 1971; toż za l. 1936–1944, W. 1959; toż za l. 1945–1951, W. 1956; toż za l. 1955–1960, W. 1966; toż za r. 1962, W. 1967; Bibliografia Warmii i Mazur 1962–1973, Olsztyn 1969–92; Bystroń J. S., Bibliografia etnografii polskiej, Kr. 1929 I; Chłosta J., Ludzie Olsztyna, Olsztyn 2003; Chojnacki W., Wajsbrot T., Twórczość Emilii Sukertowej-Biedrawiny. Bibliografia, Olsztyn 1977; Hlebowicz A., Bibliografia etnografii polskiej za lata 1926–1933, Ł.–W. 1993; Ilustr. Enc. Trzaski, V; Jackowski A., Bibliografia turystyki polskiej 1945–1960, Wr. 1969; toż za l. 1961–1965, Wr. 1970; Literatura Pol. Enc., II; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Niewiadomska M., Bibliografia etnografii polskiej za lata 1961–1969, Wr. 1983 II; Olsztyńskie biografie literackie 1945–1988, Olsztyn 1991 (bibliogr.); Oracki, Słown. Warmii; Oracki, Słown. Warmii XIX i XX w.; Polak K., Polakowa H., Wójcik W. W., „Ziemia” 1910–1950. Bibliografia zawartości, W. 1997; Słown. pol. tow. nauk., II cz. 1, 3; Słown. pseudonimów, IV; Szturc J., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI–XX w., Bielsko-Biała 1998; Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski (dot. rodziny S-ej-B-y); Tucholski J., Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Lista ofiar, W. 1991 s. 253 (dot. braci S-ej-B-y); Walentynowicz M., Wędzki A., Bibliografia zawartości „Przeglądu Zachodniego” 1945–1955, P. 1957; Wasilewska B., „Warmia i Mazury” 1945–1999. Przewodnik bibliograficzny, Olsztyn 1996; Współcz. pol. pisarze, VIII (bibliogr.); Współcześni pisarze województwa olsztyńskiego, Olsztyn 1972 (bibliogr., fot.); – Badowska A., Czasopismo „Warmia i Mazury” w latach 1955–1965. Zarys monograficzny, Olsztyn 1968 s. 28; Burakowski J., Emilia Sukertowa-Biedrawina – patronka Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie, „Poradnik Bibliotekarza” 1986 nr 7/8 s. 20–1; Chłosta J., Warmiak z Podhala. Władysław Gębik. Pedagog, folklorysta, literat, Olsztyn 2006 s. 109, 113, 122, 125, 127, 142, 154, 165–6, 183; tenże, Życie pełne twórczości i inicjatyw. Stulecie urodzin Emilii Sukertowej-Biedrawiny, „Słowo Powsz.” 1987 nr 21 s. 11 (fot.); Fornalczyk F., Świadomość dziedzictwa. O prozie olsztyńskiego środowiska pisarskiego, Olsztyn 1978; Gastpary W., Polskie czasopisma ewangelickie aż do drugiej wojny światowej, „Roczn. Teolog.” R. 17: 1975 z. 1 s. 111–12, 116; Jamiołkowska D., W stulecie urodzin Emilii Sukertowej-Biedrawiny, „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1987 nr 3/4 s. 595–602; Jaruchowska A., Zasłużona dla Działdowa Emilia Sukertowa-Biedrawina (1887–1970), „Roczn. Działdowski” R. 2: 1995 s. 17–20; Kronika Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (1895–1995), Wr. 1997; Kruk E., Ewangelicy w Olsztynie. Z dziejów parafii w latach 1772–2002, Olsztyn 2002; Lietz Z., Kosiana Pani Redaktorko!, „Warmia i Mazury” 1985 nr 9 s. 14 (fot.); Łukaszewicz B., Raptularz miejski. Olsztyn 1945–2005, Olsztyn 2006; Majewska-Bortnikowska E., Życiorys zwyczajny, „Gaz. Olsztyńska” 1987 nr 56; Marcinkowska E., Muzeum regionalne jako sposób Emilii Sukertowej-Biedrawiny na trafienie do „duszy Mazurów”, „Roczn. Hist. Muz. Hist. Pol. Ruchu Lud.” R. 21: 2005 s. 176–208; Mogilnicki Z., Działdowo w latach 1344–1994. Zarys dziejów, [b.m.w.] 1998 s. 126, 128, 130, 132, 140–3, 147; Olsztyn 1945–2005. Kultura i nauka, Olsztyn 2006 (fot.); Siedemdziesiąt lat Szkoły Rolniczej w Malinowie, Malinowo 2000; Sikorski J., Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego i jego rola w olsztyńskim środowisku humanistycznym, Olsztyn 1986 s. 8, 10, 33–4, 120; Skurpski H., Cnej pani w dzięce, „Warmia i Mazury” 1987 nr 13 (fot.); Szostakowska M., Emilia Sukertowa-Biedrawina 1887–1970. Zarys biograficzny, Olsztyn 1978 (bibliogr., fot.); taż, Zasłużona kobieta polska Emilia Sukertowa-Biedrawina 1887–1934, „Mówią wieki” 1976 nr 1 s. 28–9; Szturc J., Stowarzyszenia społeczno-kulturalne w polskim ewangelicyzmie, W. 2006; Tomkiewicz R., Życie codzienne mieszkańców powojennego Olsztyna, 1945–1956, Olsztyn 2003; Wakar A., Olsztyn. Dzieje miasta, Olsztyn 1997; Wróblewski J., Twórcy olsztyńskiego bibliotekarstwa, „Gaz. Olsztyńska” 1977 nr 108; Wrzesiński W., Kwestia Mazurska na Działdowszczyźnie w latach 1920–1939, „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1959 nr 3; – Ewangelicy warszawscy w walce o niepodległość Polski w latach drugiej wojny światowej. Wspomnienia i relacje, W. 1997; Giedroyc J., Wańkowicz M., Listy 1945–1963, W. 2000; Leyk F., Pamięć notuje i utrwala. Wspomnienia, W. 1969; Limanowski B., Pamiętniki (1919–1928), W. 1973 (fot.); Małłek K., Interludium mazurskie. Wspomnienia 1920–1939, W. 1968; tenże, Polskie są Mazury. Wspomnienia 1945–1966, W. 1972; Niechaj Pani blaskiem świeci. Wspomnienia o Emilii Sukertowej-Biedrawinie, Olsztyn 1996; – „Bibliotekarz Olsztyński” 1987 nr 1 s. 74; „Dzien. Łódz.” 1996 nr 62 s. 12 (fot., F. Lewandowski); „Kamena” 1960 nr 23/24 s. 11–12 (R. Karaś); „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1962 nr 2 s. 530–2 (fot., T. Cieślak), 1973 nr 1 (T. Swat); „Liter. Lud.” 1996 nr 4/5 s. 119–23 (T. Linker); „Nowe Książki” 1966 nr 17 s. 1043–5 (D. Żmij), 1978 nr 19 s. 44–5 (A. Staniszewski); „Odra” 1947 nr 49 s. 3 (fot.); „Olsztyński Informator Kult.” 1998 nr 2 s. 16; „Panorama Północy” R. 21: 1977 nr 49 s. 10 (A. Staniszewski, fot.); „Roczn. Działdowski” 1998 s. 8–44; „Roczn. Olsztyński” T. 7: 1968 (rec. wspomnień S-ej-B-y, T. Cieślak); T. 9: 1970 (dot. Wandy Krymer-Koryckiej); „Słowo na Warmii i Mazurach” 1964 nr 19 (T. Stępowski); „Studia i Mater. do Dziej. Wpol. i Pomorza” T. 5: 1959 z. 1 (T. Cieślak), T. 7: 1962 z. 2 s. 365–6 (T. Cieślak), T. 14: 1981 z. 2 s. 167–8 (T. Cieślak); „Wiad. Kult.” 1997 nr 38 s. 21 (T. Matulewicz); „Zap. Hist.” 1963 z. 1 s. 111–12 (T. Cieślak); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Bibliotekarz Olsztyński” 1972 nr 1 (J. Jasiński, bibliogr., fot.), „Gaz. Olsztyńska” 1970 nr 228–230 (fot.), „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1971 nr 2/3 (J. Jasiński, fot.), „Kwart. Hist.” 1971 nr 3 (T. Grygier), „Pamiętnikarstwo Pol.” 1971 nr 2, „Poradnik Językowy” 1971 z. 4 (A. A. Zdaniukiewicz, W. Doroszewski, fot.), „Przegl. Hist.-Oświat.” 1974 nr 1 (fot., T. Oracki), „Roczn. Liter.” 1970 (J. Chudek), „Roczn. Maz.” T. 5: 1974 (T. Oracki), „Słowo na Warmii i Mazurach” 1971 nr 1 (fot.), „Słowo Powsz.” 1970 nr 310, 1971 nr 2, „Tydzień Pol.” (Londyn) 1967 nr 21 (Z. Kozarynowa), nr 29 (S. B. Otwinowski), „Warmia i Mazury” 1971 nr 2 (fot.), „Wrocł. Tyg. Katol.” 1971 nr 4, „Życie Warszawy” 1971 nr 5, 14 (Z. Dudzińska); – B. Jag.: rkp. Przyb. 106/71 (koresp. bp. Karola Kotuli), rkp. 56/81 (koresp. Ireny Turowskiej-Barowej); B. Narod.: rkp. 2731 k. 143–4 (kondolencje po śmierci Władysława Rabskiego), rkp. 7601 k. 81–2 (koresp. Jana Wantuły); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 9148 k. 26 (koresp. „Pielgrzyma Pol.”), rkp. 10383, 10385 (koresp. redakcji „Przegl. Hist.-Oświat.”), rkp. 12052 t. 3 k. 55 (nekrolog S-ej-B-y); B. Ośrodka Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie: sygn. R–191 (wspomnienia S-ej-B-y, mszp.).
Zbigniew Chojnowski